Szkolenie Kierowników RPK w Kotlinie Jeleniogórskiej – 14-17 kwietnia 2016

Po raz kolejny Kierownicy RPK, członkowie Komisji Krajoznawczej ZG PTTK i osoby współpracujące w liczbie ponad 30 osób przyjechali tym razem do Kotliny Jeleniogórskiej by wziąć udział w szkoleniu na temat funkcjonowania RPK i zapoznać się z formami pracy najnowszej pracowni – w Bukowcu koło Jeleniej Góry, która mieści się w zabytkowym pałacu administrowanym przez Związek Gmin Karkonoskich.

Spotkanie zorganizował Kol. Krzysztof Tęcza, wiceprzewodniczący Komisji Krajoznawczej ZG PTTK i zarazem kierownik nowej pracowni. Wszyscy uczestnicy mieli okazję zobaczyć pomieszczenia pracowni, bogate zbiory, posłuchać relacji Kol. Krzysztofa o bieżącej działalności nowej placówki i jej potencjalnych możliwościach wykorzystując obszerne i funkcjonalne pokoje obiektu, z których tamtejsza RPK będzie mogła korzystać po zakończeniu remontu pałacowego budynku.

Szkolenie poprzedziła całodzienna wycieczka po interesujących obiektach okolic Jeleniej Góry poczynając od elektrowni wodnej Leśna na rzece Kwisa – pierwszej na terenie Polski, poprzez zapoznanie się z dawnym górnictwem rud cyny i kobaltu w rejonie Gierczyna, a kończąc na zwiedzaniu huty szkła kryształowego „Julia” w Piechowicach. Program staranie przygotował Kol. Krzysztof Tęcza udzielając profesjonalnych objaśnień po trasie i organizując przewodnictwo po zwiedzanych obiektach.

Kolejny dzień szkolenia był poświęcony zapoznaniu się uczestników z ważnymi instytucjami kultury Jeleniej Góry – ich zasobami, warunkami pracy i regulaminom udostępniania zbiorów. Pierwszą z nich było Archiwum Państwowe, o którym informował jego dyrektor przybliżając nam zasady gromadzenia archiwaliów po ich wstępnej selekcji. Do archiwów trafiają wszystkie materiały z instytucji państwowych, samorządowych, urzędów stanu cywilnego z wyjątkiem MSW, MON i IPN, które mają własne archiwa.  Następnie odwiedziliśmy dwa muzea w Jeleniej Górze – Muzeum Karkonoskie i Muzeum Przyrodnicze. Obydwie placówki, mające bogate zasoby muzealiów są bardzo zasłużone w dokumentowaniu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego Kotliny Jeleniogórskiej. Ostatnią instytucją odwiedzaną tego dnia była Książnica Karkonoska – miejscowa biblioteka miejska, z którą Kol. Krzysztof Tęcza współpracuje od kilku lat organizując wspólnie seminaria krajoznawcze, w tym również w ramach cyklu „Mijające krajobrazy Polski”.

Popołudniowa część szkolenia tego dnia była poświęcona informacji o działalności poszczególnych regionalnych  pracowni krajoznawczych. Najpierw Kol. Małgorzata Pawłowska przedstawiła stan pracowni na podstawie nadsyłanych do Komisji Krajoznawczej ZG PTTK ankiet wypełnianych przez kierowników pracowni. Ten ujednolicony system zbierania danych o RPK pozwala ocenić warunki lokalowe pracowni, ich zasoby, funkcjonowanie, bieżące potrzeby i trudności na jakie napotykają poszczególne placówki w realizacji swych  statutowych zadań. Następnie kierownicy pracowni biorący udział w szkoleniu informowali o formach działalności swoich pracowni. A są one różnorodne i bogate mimo szczupłej obsady personalnej (1–2 osoby najczęściej pracujący społecznie lub za niewielkim wynagrodzeniem). Oprócz udostępniania zasobów bibliotek są to różnego rodzaju imprezy zwłaszcza dla młodzieży, seminaria krajoznawcze, szkolenia dla instruktorów krajoznawstwa, weryfikacja odznak krajoznawczych, posiady krajoznawcze, wycieczki w najbliższe okolice siedziby pracowni z cyklu „za miasto z przewodnikiem”, plenery krajoznawcze. Niektóre pracownie funkcjonują tylko sezonowo z uwagi na problemy z ogrzewaniem lokalu.

Mimo różnorakich trudności, w tym przede wszystkim szczupłej obsady personalnej i znikomych środków otrzymywanych rocznie z ZG PTTK (statystycznie około 4 tysięcy złotych) pracownie spełniają ważną rolę kulturotwórczą podtrzymując ponad stuletnie tradycje naszej największej organizacji społecznej. Obecnie są ogromne możliwości swobodnego korzystania z Internetu i z szerokiego dostępu do informacji turystycznej; praktycznie w ciągu kilku minut można znaleźć potrzebne wiadomości o dowolnym obiekcie turystycznym na świecie. Wydawałoby się, że w tej sytuacji nasze pracowni staną się niepotrzebne i wkrótce znikną z turystycznej przestrzeni kraju. Tymczasem dzięki zaangażowaniu i społecznej pasji osób od lat związanych z nimi nadal one funkcjonują starając się pokonywać różne trudności i ograniczenia. Aby je utrzymać na pewno potrzebne są nowe formy działalności by zachęcić młodsze pokolenie do zainteresowania się naszymi pracowniami, nawiązywać kontakty z samorządami lokalnymi czego niemal podręcznikowym przykładem może być współpraca Kol. Krzysztofa Tęczy ze Związkiem Gmin Karkonoskich mieszczącym się we wspomnianym zabytkowym pałacu w Bukowcu. Związek ten użyczył część swych pomieszczeń dla nowopowstałej regionalnej pracowni krajoznawczej obejmującej zasięgiem swego działania Kotlinę Jeleniogórską i Karkonosze. Mieliśmy okazję obejrzeć wnętrze pałacu i zapowiadający się rozmach działalności tamtejszej RPK, mającej nie tylko bogaty księgozbiór ale również możliwości poligraficzne czego dowodem jest wydawane od niedawna pismo „Zeszyty Historyczne” poświęcone Karkonoszom.

W ramach szkolenia po zwiedzaniu pałacu Wojanów – starannie odnowionego, który obecnie pełni funkcje hotelowe i recepcyjne, o czym wyczerpująco informował jego dyrektor – odbyła się w pałacu w Bukowcu sesja popularnonaukowa na temat turystycznego wykorzystania Karkonoszy. W kilku wygłaszanych referatach zapoznano nas z historią karkonoskich schronisk i osadnictwa w Kotlinie Jeleniogórskiej, geoportalem Karkonoskiego Parku Narodowego – nową formą udostępniania danych o przyrodzie i kulturze Karkonoszy i wreszcie o turystyce zimowej w górach. Artystycznym uzupełnieniem tego spotkania był koncert zespołu folkowego Szyszak. Siedmioosobowa grupa muzyków w regionalnych strojach z gitarami, skrzypcami, perkusją, fujarką i harmonijką ustną zaprezentowała kilka melodii przenosząc nas w sztukę muzyki i śpiewu. Były grane utwory miłe dla ucha w skocznym rytmie ale również i poważne, zwłaszcza jedno wykonanie pod koniec występu poświęcone pamięci niedawno zmarłego naszego Kolegi Profesora Krzysztofa R. Mazurskiego. Na ten moment organizatorzy spotkania na specjalnym postumencie ustawili portret Zmarłego i zapalili świecę podkreślając tym samym,  że jeszcze tak niedawno był wśród nas dzieląc się z nami swą szeroką wiedzą i krajoznawczym doświadczeniem. Przez dwie kadencje przewodniczył Komisji Krajoznawczej ZG PTGK w latach 2002–2009. Był wybitnym krajoznawcą i autorytetem w znajomości Sudetów, a zwłaszcza Karkonoszy. Sudetom poświęcił jedno z ostatnich swoich opracowań – dużą książkę na temat historii turystyki sudeckiej. Na pewno planował dalsze wydawnictwa o tej grupie naszych gór.  Trudno się pogodzić z jego tak nagłym odejściem na zawsze.

Po tym bogatym w doznania merytoryczne, a także i towarzyskie popołudniu wróciliśmy na miejsce szkolenia, to jest do hotelu w Przesiece, w gminie Podgórzyn, w którym Kol. Krzysztof zarezerwował  nam pobyt (noclegi i wyżywienie). Tam też kontynuowaliśmy dalszą dyskusję o pracowniach, dostrzegając potrzebę unowocześniania form ich pracy by nadal były sztandarowymi ogniwami w strukturze Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, zaznaczając swoją obecność zwłaszcza obecnie w roku polskiego krajoznawstwa przypadającego w 110. rocznicę PTK.

Józef Partyka