W czwartek 19.01.2023 roku o godzinie 17.00 w pomieszczeniach Regionalnej Pracowni Krajoznawczej w Elblągu odbyła się bardzo ciekawa prelekcja Justyny Kozłowskiej. Tematem spotkania były Kaszuby, bardzo lubiana przez nas kraina, która jest również ulubionym terenem wędrówek pieszych naszej koleżanki. Bywa tam każdego roku jesienią, ponieważ wędrówka przez bukowe lasy w tym okresie obfituje w niespotykane barwy.

Swoją ciekawą opowieść Justyna rozpoczęła od miejscowości Gołubie, gdzie poznała Gołubieński Ogród Botaniczny. Na terenie ponad 2 ha prezentowana jest kolekcja licząca ponad 3500 gatunków. Budowę Ogrodu rozpoczęto w 1971 r., a działalność na jego terenie w 1983 r. Ogród usytuowany jest na skarpie wyższej terasy
rynny pojeziernej Jeziora Potulskiego oraz częściowo nad brzegiem jeziora. Obecnie powierzchnia ogrodu to 3,68 ha. Wśród 550 taksonów roślin naczyniowych pochodzących z różnych obszarów Ziemi jest 191 gatunków chronionych. Są wśród nich rośliny wpisane do Polskiej Czerwonej Księgi (119 taksonów), a 14 gatunków jest objętych Konwencją Berneńską. Zbiory roślin są podzielone na 5 działów: ekologiczny, roślin leczniczych, roślin ozdobnych, arboretum i zadrzewienia.

Z Gołubia nasza koleżanka zaprowadziła nas do dworku, w który zawsze odwiedza będąc w okolicy. Jest to tak klimatyczne miejsce, że przyciąga turystę jak magnes. Sikorzyno to niezbyt znana kaszubska miejscowość, w której można zwiedzić Muzeum Historyczne. Znajduje się ono w dworku należącym niegdyś do rodziny gen. Józefa Wybickiego. W muzeum zobaczyć możemy zbiór książek i rękopisów, kolekcję broni myśliwskiej, a także zbroi i innych średniowiecznych ubrań. W dworku można zobaczyć też wystawę poświęconą życiu i twórczości Józefa Wybickiego. Do zabudowań przylega park z zachowanym częściowo zabytkowym drzewostanem. Obecny właściciel założył tu również roślinny labirynt, w którym po zwiedzeniu dworu możemy się na chwil kilka zagubić. Po pobycie w tym wyjątkowym miejscu przenieśliśmy się w zupełnie inny świat pełen tajemnic i niewiadomych.

Uniradze to niezwykle ciekawe i tajemnicze miejsce. Znajduje się tu miejsce pochówku wielu pokoleń mieszkańców Pomorza.  Najstarsze najprawdopodobniej pochodzą z epoki brązu, najmłodsze z XI- XII w. To tajemnicze cmentarzysko liczy od 2000 do 3000 kurhanów. Jest to największe wielokulturowe stanowisko archeologiczne w Polsce i jedno z większych w Europie. Przez cmentarzysko prowadzi ścieżka edukacyjna z dobrze opisanymi tablicami informacyjnymi. Ale to nie koniec historii tego terenu, bo już na naszej drodze pojawia się Jezioro Zamkowisko i grodzisko, które skrywają wiele nie do końca poznanych dziejów tej ziemi. Tak zwana Ziemia Pirsna to kraj mityczny, owiany legendami. Zakłada się, że jej centrum stanowiło grodzisko wyżynne nad jeziorem Zamkowisko. U stóp pozostałości grodziska znajduje się tablica informacyjna z obszerną historią tego miejsca.
Wieżyca ma 328,6 m n.p.m. i jest najwyższym wzniesieniem nie tylko na Kaszubach, ale na całym Niżu Europejskim. Porośnięta 150 letnim lasem bukowym objęta jest ochroną rezerwatową. Rezerwat chroniący
kwaśną buczynę nosi nazwę „Szczyt Wieżyca”. Na szczycie góry od 1997 r. wznosi się 35-metrowa metalowa wieża widokowa. Z najwyższego poziomu roztacza się widok na Wzgórza Szymbarskie i jeziora tzw. Kółka Raduńskiego. Po dużej dawce zagadkowych miejsc i leśnych wędrówek trzeba było udać się do jakiejś większej miejscowości.

Kościerzyna to piękne miasteczko z bogatą historią. Choć pierwsza pisana wzmianka pochodzi z 1284 r. prawa miejskie uzyskała dopiero pod koniec XIV w. Jedyny ślad 600-letniej historii Kościerzyny to układ rynku i odchodzących od niego uliczek z końca XIV w. Większość zabudowy starego miasta powstała w XIX i pierwszej połowie XX w., ale warto wybrać się na spacer urokliwymi uliczkami, gdzie można nacieszyć oczy widokiem ciekawego budownictwa z tego okresu. W rynku stoi neogotycki ratusz z 1843 r., który obecnie mieści w swoich murach dwa muzea. Parter ratuszowy zajmuje niezwykle ciekawe Muzeum Akordeonu, wszystkie pozostałe kondygnacji to Muzeum Ziemi Kościerskiej. Zgromadziło ono ogromną ilość artefaktów, a ekspozycja jest podzielona na sekcje tematyczne. Część wystawy w piwnicach jest poświęcona kształtowaniu się tożsamości kaszubskiej. Mocno skupia się na osobie Aleksandra Majkowskiego oraz napisanej przez niego epopei.
Będąc w Kościerzynie nie można ominąć bardzo ciekawych Sanktuariów Maryjnych. Kościół Farnym p.w. Św. Trójcy zbudowany został w latach 1914-1917 r., ale we wnętrzu znajdują się zabytki z XVI- XVII w. Jest to Sanktuarium Matki Boskiej Kościerskiej. Drugie sanktuarium to Kaplica Sióstr Niepokalanek, gdzie znajduje się słynąca łaskami gotycka rzeźba z XV w. – Pieta Kościerska. Oprócz tego w mieście od 1992 r. działa Muzeum Kolejnictwa. Większość eksponatów znajduje się na powietrzu, a pod dachem zobaczyć można wystawę poświęconą straży pożarnej.

Dużo by jeszcze można pisać i mówić o ciekawostkach Kościerzyny, bo i pomników ciekawych jest kilka, a Remus rozsiadł się na rynku i wita wszystkich przybyłych. Są jeszcze w różnych miejscach małe postacie Stolemów – olbrzymów, które według legend zamieszkiwały Kaszuby w czasach przedhistorycznych. Teraz ozdabiają miasto i zapraszają w różne ciekawe miejsca.

Zbliżając się do końca wycieczki trafiliśmy na teren Kaszubskiego Parku Krajobrazowego do wsi Stężyca, która jest malowniczo położona między Jeziorem Raduńskim Górnym i Stężyckim. Wchodząc do miejscowości można zobaczyć zrujnowany kościół ewangelicki z przełomu XIX i XX w. Być może niedługo ten widok się zmieni, bo świątynia została przejęta przez parafię kościoła pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Może więc zostanie przywrócona świetność tego zabytku? Wspomniany kościół p.w. Katarzyny Aleksandryjskiej to murowana budowla barokowa z 1706 r., postawiona na miejscu poprzednich zniszczonych przez pożary świątyń. W ołtarzu głównym znajduje się relikwiarz w kształcie sarkofagu podarowany przez żonę króla Jana III Sobieskiego Marię Kazimierę.
Stężyca może pochwalić się także Nadraduńskim Kompleksem Rekreacyjno-Turystycznym usytuowanym nad brzegiem jeziora Raduńskiego Górnego. Jest tu marina wodna i promenada im. ks. Konrada Lubińskiego, której długość wynosi 800 m. Jest to konstrukcja stalowo-drewniana, na której ustawione są tablice edukacyjne. Można więc połączyć przyjemne z pożytecznym i spacer uzupełnić edukacją.
Ostatnim miejscem, z którym zapoznała nas prowadząca są kamienne kręgi znajdujące się w lesie niedaleko miejscowości Węsiory. Badacze uważają, że powstały przed 2 tysiącami lat w czasie, gdy byli tam Goci. Kurhany i Kamienne Kręgi powstały pomiędzy I a III wiekiem, gdy Goci i Gepidzi wędrowali przez cały kontynent, by w końcu osiąść na terenie dzisiejszej Hiszpanii. Tymi ciekawymi informacjami prowadząca zakończyła prelekcję

„Braniewo miasto ciekawe, ale mało znane”

Wycieczka krajoznawcza zorganizowana przez Oddział PTTK Ziemi Elbląskiej i działającą w jego strukturach Regionalną Pracownię Krajoznawczą odbyła się w sobotę 19.11.2022r. Celem wyjazdu było Braniewo miasto ciekawe ale mało znane jak napisała w programie wycieczki, główna inicjatorka i organizatorka wyjazdu Jolanta Kałabun, kierowniczka RPK Elbląg.

Opiekę nad grupą sprawowały Jolanta Kałabun i Anna Ławska przewodniczki z  Elbląskiego Oddziału PTTK. Wyjazd z Elbląga nastąpił o godzinie 8.00 a już po godzinie byliśmy w Braniewie. Zwiedzanie miasta zaczęło się od wizyty i poznania historii Cmentarza Radzieckiego, następnym punktem było Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego, które zbudowane jest na przedmieściach miasta.

Pierwszy drewniany kościół został zbudowany w tym miejscu pod koniec XVII w. Upamiętniał on cudowne wydarzenie z 1626 r. kiedy to żołnierze szwedzcy sprofanowali zawieszony na drzewie obraz Trójcy Świętej. Z trafionego kulami obrazu miała wypłynąć ciecz podobna do krwi. Obecny kościół zbudowany został w latach 1722-42 z inicjatywy jezuitów z Braniewa. Po 1945 r. opiekę nad kościołem przejęli polscy redemptoryści.

 Barokowy kościół został zbudowany na planie krzyża greckiego, którego ramiona wschodnie i zachodnie są nieco dłuższe. Nad kwadratową częścią środkową wznosi się kopuła z latarnią na tamburze, częściowo ukrytym pod dachami wielospadowymi.

Wyposażenie  wnętrza jest późnobarokowe, z czasu budowy kościoła w 2. ćwierci XVIII w. Ołtarz główny został wykonany w latach 1738-41 i znajduje się w nim obraz Tron Łaski z 1625 r. Dwa ołtarze boczne wykonał Jan Chrystian Schmidt z Reszla. Pozostałe elementy wyposażenia stanowią ambona i chór muzyczny.

Z Sanktuarium wycieczka udała się  na objazd ulicami miasta do miejsc, do których uczestnicy pieszo by nie dotarli. Po drodze  turyści poznali historię miasta i mijanych zabytków, między innymi browaru, dworca kolejowego i świątyni grekokatolickiej. Klucząc uliczkami Braniewa autobus dotarł do Domu Prowincjonalnego Zgromadzenia Sióstr Św. Katarzyny. Tam czekała już siostra Róża, która zaprosiła grupę w progi domu Katarzynek i oprowadziła ją, opowiadając historię zgromadzenia. Następnie wycieczka ruszyła na spacer po mieście. Jednym z ciekawszych obiektów były budynki dawnej stadniny położone w pięknym parku. W Braniewie stadnina istniała od 1890. Hodowano w niej konie rasy sztumskiej i trakeńskiej.

Podziwiając zabytkowe i współczesne budowle wycieczka dotarła do Wieży Bramnej, jedynej pozostałości po zamku Biskupów Warmińskich zbudowanym w XIII w. Mieści się w niej informacja turystyczna i punkt widokowy na miasto. Następnie grupa udała się do Bazyliki Mniejszej pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej.  Zniszczony w czasie II wojny światowej kościół gotycki odbudowano w 1979 r. Teraz monumentalna trójnawowa budowla posiada 63 metrową wieżę, oraz wysokie pięcioboczne prezbiterium, do którego przylegają narożne rotundy i zakrystia. Wyposażenie jest bardzo skromne. We wnętrzu znajduje się płyta nagrobna pochowanego tu bp. Pawła Legendorfa ufundowana przez bp. Łukasza Watzenrodego.

Dalej spacer prowadził do budynku Collegium Hosjanum- uczelni jezuickiej, pierwszej tego typu w Polsce, prowadzonej w Braniewie od 1565 r. Znajduje się tam także Muzeum Ziemi Braniewskiej otworzone w 2016 r. Muzeum  prowadzone jest społecznie przez Towarzystwo Miłośników Braniewa. Gromadzi ono w swoich pomieszczeniach zabytkowe obiekty z różnych okresów życia i działalności Braniewa i jego okolicznych miejscowości, oraz ich mieszkańców . Pozwoliło to na utworzenie kilku tematycznych wystaw z bardzo interesującymi eksponatami. W murach Muzeum uczestnicy wycieczki zostali bardzo gościnnie przyjęci i oprowadzeni przez członków zarządu Towarzystwa Miłośników Braniewa. Ostatni etap wędrówki po mieście  prowadził uliczkami miasta między innymi przez tereny dawnego ZOO, które było jedyną taką placówką w województwie. Fosa i tereny przyległe, oraz lapidarium, były ostatnimi obiektami jakie uczestnicy zobaczyli w trakcie wycieczki.

Regionalna  Pracownia  Krajoznawcza w Żarach, Oddział PTTK Powiatu Żarskiego oraz Muzeum  Pogranicza  Śląsko-Łużyckiego  w  Żarach zapraszają w sobotę 19 listopada 2022r. na Przedkongresowy Sejmik Krajoznawczy „DZIEDZICTWO KULTUROWE – UTRACONE I PRZYWRÓCONE NA WSCHODNICH DOLNYCH ŁUŻYCACH”

Plan sejmiku:

godz. 14.00 zbiórka przed kościołem farnym pw. NSPJ w Żarach.

 WYCIECZKA:

 1. dr Anna Polak,  dr Paweł Karp ,,Niezwykłości kościoła farnego i jego losy po 1945 roku” . 

Od godz. 15.00 Muzeum Pogranicza Śląsko-Łużyckiego w Żarach

PRELEKCJE:

1. Tomasz Żółkiewicz – ,,Szlakiem kamiennych drogowskazów”.

2. Bartosz Kuświk – ,,Turystyka filmowa”

——- przerwa kawowa ——–

3. dr Anna Polak, dr Paweł Karp – ,,Wybrane obiekty sakralne i ich wyposażenie na terenie Wschodnich Dolnych Łużycach. Przeszłość i teraźniejszość”.

4. Adriana Tulska-Bogacka,  Emila Polak – ,,Rewitalizacja z adaptacją zamku Bibersteinów i pałacu  Promnitzów w Żarach”.

5. Edyta Stężycka, Elżbieta Łobacz-Bącal – ,,Krajoznawstwo dla dzieci i młodzieży w powiecie żarskim”.

Organizacja i prowadzenie – Ryszard Bącal

^{_{Zadanie jest współfinansowane przez Zarząd Główny PTTK}}

W dniach 08-09.10.2022 r. odbył się kolejny WZAK województwa kujawsko-pomorskiego, który w tym roku organizowali krajoznawcy z Nadgoplańskiego Oddziału PTTK w Kruszwicy i Kujawsko – Pomorskie Kolegium Instruktorów Krajoznawstwa PTTK. Tego typu spotkania organizowane są dla integracji środowisk krajoznawczych, oraz poznawania walorów krajoznawczych regionu. W tym roku była to Kruszwica i Nadgoplański Park Tysiąclecia.

Na pierwszy dzień Zlotu- sobotę organizatorzy zaplanowali rejs statkiem „Rusałka” po największym w województwie jeziorze – Gopło. Jezioro Gopło jest rynnowe o długości 25 km i maksymalnej głębokości do 16,7 m.  Jest ostoją ptactwa dlatego utworzono tu rezerwat ornitologiczny. Znajdują się tu lęgowiska i żerowiska 180 gat. ptaków. W jeziorze pływa 25 gat. ryb np: sandacz, szczupak, węgorz. Na statku nastąpiło oficjalne powitanie wszystkich przybyłych, a w szczególności Honorowych Członków PTTK, oraz rozpoczęcie Zlotu. Po sympatycznej rejsie z dużą ilością informacji historycznych i przyrodniczych podanych przez Kapitana statek przycumował do brzegu, a uczestnicy ruszyli do Ośrodka Edukacji Ekologicznej „Rysiówka”. Przedstawiona tam została prezentacja uzupełniona prelekcją Dyrektora Nadgoplańskiego Parku Tysiąclecia dotycząca przyrody Parku. Dodatkowo w “Rysiówce” ugoszczono krajoznawców grochówką. W pięknej jesiennej scenerii parku krajobrazowego uczestnicy zlotu „Rusałką”  wyruszyli w powrotną drogę do Kruszwicy. 

Po obiadokolacji odbyła się Sesja Krajoznawcza i otwarty Sejmik Krajoznawczy. Prowadzący to spotkanie- Krzysztof Czerepowicki omówił działania kolegium  w minionym roku. Zostały wręczone legitymacje nowym Instruktorom Krajoznawstwa Regionu oraz podziękowania organizatorom za zorganizowanie zlotu. Honorowym gościem spotkania był Burmistrz Kruszwicy, który w swoim wystąpieniu przedstawił działania władz miasta w związku z 600-leciem nadania praw miejskich miastu, które obchodzono 6 czerwca 2022 r., a także dotyczące propagowania walorów turystycznych Kruszwicy i okolic. Na koniec swojego wystąpienia Burmistrz wręczył medal z okazji 600- lecia nadania praw miejskich obecnemu na spotkaniu zastępcy sekretarza generalnego ZG PTTK – Jackowi Treichelowi.

Na niedzielę zaplanowano spacer po Kruszwicy z przewodnikiem. Jego początek nastąpił w siedzibie Nadgoplańskiego Parku Tysiąclecia, od ekspozycji przyrodniczo-historycznej:  “U źródeł polskości” oraz prelekcji o Kruszwicy. Później grupa krajoznawców ruszyła by poznać miasto. Zwieńczeniem spaceru było zwiedzanie Kolegiaty św. Piotra i Pawła oraz Narodzenia NMP, która jest jednym z najlepiej zachowanych zabytków architektury romańskiej w Polsce. Zbudowana w latach 1120- 1140. Jest trójnawową bazyliką z potężnymi filarami. Powstała na planie krzyża łacińskiego. Wzniesiona z granitu i piaskowca, posiada pięć absyd i jedną ceglaną wieżę. Budowla zachowała prawie nienaruszoną bryłę oraz układ przestrzenny.

Ostatnim punktem zwiedzania była Mysia Wieża, która jest pozostałością  zamku wzniesionego w XIV w, a na jej szczycie można podziwiać piękne widoki. U jej podnóża wykonano pamiątkowe, grupowe zdjęcie uczestnikom zlotu. Po obiedzie nastąpiło podsumowanie i zakończenie Zlotu.

Uczestnicy Zlotu mieli możliwość zdobycia odznaki krajoznawczej „600 lecia nadania praw miejskich Kruszwicy.”

Dziękujemy organizatorom za organizację imprezy i ciekawy program krajoznawczy, a wszystkim uczestnikom za miłe spotkanie.