Regionalna Pracownia Krajoznawcza PTTK w Suwałkach

przy Oddziale PTTK w Suwalkach

Adres: ul. T. Kościuszki 37, 16-400 Suwalki

Fax: +48 (87) 566 79 47

E-mail: rpk.suwalki@pttk.pl

Strona www: http://suwalki.pttk.pl

Współpracownicy: –

• poniedziałek w godz. 11.00-12.30
• czwartek w godz. 12.00-14.00

HISTORIA REGIONALNEJ PRACOWNI KRAJOZNAWCZEJ PTTK W SUWAŁKACH

W 1984 roku Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Warszawie postanowił reaktywować na terenie kraju działalność Regionalnych Pracowni Krajoznawczych. W związku z powyższym Zarząd Wojewódzki PTTK w Suwałkach, z ówczesnym prezesem Jerzym Klimko na czele, w dniu 01.09.1984 roku, utworzył Wojewódzką Pracownię Krajoznawczą. Pierwszym kierownikiem pracowni został Marek J. Nowotnik. Siedziba mieściła się w lokalu przy ul. Kościuszki 37 w Suwałkach. Było to 3-pokojowe pomieszczenie z przeznaczeniem na biuro-lektorium, bibliotekę oraz ciemnię fotograficzną.
Suwalska pracownia miała stanowić reaktywację działającej w latach 1978-81 Regionalnej Pracowni Krajoznawczej w Giżycku. Mimo początkowych trudności, związanych głównie z brakiem środków finansowych, przystąpiono do urządzania i zagospodarowywania przydzielonych pomieszczeń. Pierwotne zbiory biblioteczne stanowiły księgozbiory przejęte od Zarządu Wojewódzkiego PTTK, rozwiązanej RPK w Giżycku oraz od Koła Przewodnickiego działającego przy Zarządzie Oddziału PTTK w Suwałkach. Jeszcze tego samego roku nawiązano wstępną współpracę z kilkoma RPK na terenie Polski a także z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody oraz Dyrekcją Muzeum Regionalnego w Suwałkach.
W dalszym okresie pracownia realizowała standardowy zakres przedsięwzięć polegający szczególnie na gromadzeniu oraz udostępnianiu zainteresowanym zbiorów książkowych oraz innej dokumentacji krajoznawczej regionu. Podejmowano także różne formy współpracy z młodzieżą szkolną. Wykonywano ponadto szereg innych ciekawych przedsięwzięć przy ścisłej współpracy z terenowymi placówkami Towarzystwa w Augustowie, Olecku, Gołdapi, Giżycku, Piszu, Węgorzewie oraz Ełku. Już na początku działalności pracowni, w 1985 roku, postanowiono przystąpić do opracowania historii PTTK w regionie. W tym celu zaproszono do współpracy grono najwybitniejszych działaczy zajmujących się historią Towarzystwa. Byli to: Jan Bacewicz, Jerzy Klimko, Józef Szłyk, Weronika Merecka i Marian Żukowski z Suwałk oraz Mieczysław Aleszczyk z Olecka, Henryk Wiśniewski i Mieczysław Ratasiewicz z Gołdapi, Jerzy Ciechowicz z Ełku, Zygmunt Nowicki z Giżycka oraz Henryk Korzeniewski z Augustowa.
W pierwszych latach działalności pracowni rozpoczęto także prace redaktorskie nad Biuletynem Informacyjno-Krajoznawczym ,,Jaćwież”. Główną tematyką pisma miało być propagowanie regionu Suwalszczyzny na terenie kraju. Powstało kolegium redakcyjne, którego przewodniczącym został Jerzy Klimko a redaktorem technicznym i sekretarzem Jan Bacewicz. Z redakcją współpracował Andrzej Matusiewicz, Mieczysław Ratasiewicz, Janusz Mackiewicz, Wanda Skowron, Zbigniew Fałtynowicz, Wojciech Batura, Zenon Wasilewski i inni. W okresie 1985-89 wydano 11 numerów ,,Jaćwieży”.
W 1986 roku wyposażono i uruchomiono ciemnię fotograficzną, nad którą pieczę sprawowała zatrudniona na ¼ część etatu instruktorka fotografii Marta Czarniecka. Z biegiem czasu pracownia została dobrze wyposażona. Jej głównym zadaniem było gromadzenie dokumentacji fotograficznej z regionu a także aktualne dokumentowanie istotnych wydarzeń na terenie ówczesnego województwa suwalskiego.
W 1987 roku wiele uwagi poświęcono uroczystym obchodom poświęconym wybitnemu działaczowi Kazimierzowi Jakubowi Kulwieciowi. Na tą okoliczność, w ilości 250 egzemplarzy, wydano pamiątkowy druk ulotny z wkładką graficzną, całkowicie poświęcony tej osobie. Zorganizowano także wystawę fotograficzną pod nazwą ,,Kazimierz Kulwieć 1871-1942 i schronisko jego imienia nad Wigrami”.
W okresie 1985-89 intensywnie uzupełniano zbiory biblioteczne pracowni. Zdołano w tym czasie zgromadzić księgozbiór liczący 663 tomy pozycji książkowych oraz komplet map topograficznych regionu. Chociaż istniały spore problemy finansowe udało się wyposażyć i urządzić pracownię w sposób umożliwiający podjęcie właściwej działalności merytorycznej. Pracownia posiadała nawet projektor filmowy oraz rzutnik do przeźroczy. Było to bardzo przydatne podczas odczytów oraz wykładów dla młodzieży szkolnej.
Pod koniec 1987 roku Marek Nowotnik zrezygnował z aktywnej działalności w związku z planowanym wyjazdem do USA. Przez ponad pół roku panował zastój w działalności. Dopiero w sierpniu 1988 roku nowym kierownikiem Wojewódzkiej Pracowni Krajoznawczej (wraz z likwidacją województwa suwalskiego pracownia przyjęła nazwę Regionalna Pracownia Krajoznawcza) została Małgorzata Pawłowska.
Głównym przedsięwzięciem RPK było wydawanie w latach 1998-2007 drugiej edycji kwartalnika ,,Jaćwież”. Pismo wydawane było w nakładzie 1000-1500 egzemplarzy i jego tematem przewodnim była historia, kultura, krajoznawstwo i przyroda na obszarze stanowiącym historyczną krainę jaćwieską , czyli na Suwalszczyźnie, Mazurach Wschodnich i terenach obecnej Litwy do  Niemna. Redaktorem naczelnym czasopisma był Zbigniew Fałtynowicz, redaktorem graficznym Wiesław Osewski a redaktorem prowadzącym Małgorzata Pawłowska. Ponadto w skład zespołu redaktorskiego wchodzili: Jarosław Borejszo, Janusz Kopciał, Andrzej Matusiewicz i Mirosław Słapik. Główne zainteresowanie redaktorów skupiało się wokół tematyki związanej z wzajemnym powiązaniem  i przenikaniem kultur, narodów, religii, idei małych ojczyzn oraz tożsamości regionalnej. Na łamach wydawnictwa prezentowali najciekawsze tereny przyrodnicze oraz obiekty o wyjątkowej wartości kulturowej. Duża wagę przywiązywano także do upowszechniania książek o regionie, zamieszczano recenzje i noty regionalnych nowości wydawniczych. W ,,Jaćwieży” prezentowano także wiersze, prozę i pamiętniki autorów miejscowych oraz prace fotografików związanych z Suwalszczyzną. Czasopismo cieszyło się dużym uznaniem czytelników. Ponadto otrzymało kilka prestiżowych nagród. W 2000 roku ,,Jaćwieży” przyznano nagrodę ,,Przebiśnieg 1999” a w październiku 2001 roku, za aktywny udział w pracach nad kreowaniem wizerunku regionu, zespół redakcyjny otrzymał Dyplom Uznania Ministra Gospodarki. Ponadto, za propagowanie historii Suwałk i Suwalszczyzny w dziedzinach kultury, sztuki, krajoznawstwa i turystyki aktywnej, w grudniu 2001 roku, redakcji przyznano nagrodę Prezydenta Miasta Suwałki.
Od 1993 do 2002 roku, głównie dzięki zaangażowaniu Regionalnej Pracowni Krajoznawczej, opracowano i wydano pięć interesujących tomików z serii ,,Biografie suwalskie”. Umieszczono w nich 125 biogramów postaci związanych w różnych okresach i w różny sposób z Suwalszczyzną. Pozycja wydawnicza w sposób oczywisty przyczyniła się do pogłębienia wiedzy historycznej o regionie a także utrwaliła zasługi oraz pamięć o najwybitniejszych mieszkańcach Suwałk i okolic.
Od 1996 roku, każdego lata w dni czerwcowe, RPK w Suwałkach organizowała Rodzinny Rajd Sobótkowy. Celem rajdu było propagowanie turystyki rodzinnej, promocja walorów turystycznych Suwalszczyzny (zwłaszcza Wigierskiego Parku Krajobrazowego), krzewienie umiejętności turystycznych i zamiłowania krajoznawczego uczestników. Rajd rozpoczynał się na cmentarzu w Magdalenowie koło Wigier, gdzie uczestnicy składali wieniec na grobie wybitnego przewodnika PTTK Wiktora Winkajtisa. Po odbyciu 2-4 kilometrowej wędrówki po okolicy, w trakcie której zbierano kwiaty i zioła, docierano do Ośrodka PTTK w Starym Folwarku. Przy ognisku i wspólnej kolacji śpiewano piosenki turystyczne, tańczono przy dźwiękach akordeonu. Najmłodsi uczestnicy udawali się na poszukiwania baśniowego ,,kwiatu paproci”. Z uzbieranych kwiatów i ziół wyplatano wianki (najładniejsze były nagradzane), które, po zapadnięciu zmroku, puszczano na fale jeziora Wigry.
Od września 1997 roku w pracowni systematycznie przeprowadzano spotkania krajoznawcze zwłaszcza z młodzieżą szkolną. Od 2002 roku powstała Młodzieżowa Akademia Krajoznawcza, która w swojej formie przetrwała do dnia dzisiejszego. W spotkaniach uczestniczą dzieci i młodzież szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych wraz z wychowawcami i nauczycielami. Spotkania dostępne są dla wszystkich chętnych. W ich trakcie odbywają się odczyty, prelekcje i gawędy o tradycjach, historii, geografii, przyrodzie i kulturze regionu. Uczestnicy MAK-u poznają obyczaje świąteczne, odwiedzają wystawy muzealne i biorą udział w warsztatach kulturalno-przyrodniczych. Ponadto poznają  rodzime tradycje, gwarę, potrawy, zwiedzają ciekawsze zakątki regionu, obiekty architektury, cmentarze, świątynie i muzea. Młodzież uczestniczy także w różnych ciekawych konkursach. Szczególnym zainteresowaniem cieszył się konkurs ekologiczny oraz odbywający się corocznie Młodzieżowy Turniej Turystyczno-Krajoznawczy. Od kilkunastu lat RPK zajmuje się także organizacją Ogólnopolskiego Młodzieżowego Konkursu Krajoznawczego ,,Poznajemy Ojcowiznę”, który jest formą rywalizacji indywidualnych młodych krajoznawców, szkolnych kół krajoznawczo-turystycznych ora obozów wędrownych. Szczególne osiągnięcia uczestników konkursu odnotowano w 2004 roku gdy na eliminacjach centralnych nagrodzono trzy suwalskie prace.
W dniach 16-18 maja 2003 roku suwalska RPK była organizatorem szkolenia kierowników regionalnych pracowni krajoznawczych PTTK. W trakcie szkolenia odbyto wycieczki szkoleniowe po Suwalszczyźnie, wymieniono informacje o działających na terenie kraju pracowniach. Ponadto uczestnicy wysłuchali prelekcji i odczytów  Jana Bacewicza, Andrzeja Matusiewicza, Wandy Skowron i Zbigniewa Fałtynowicza.
W marcu 2008 roku nowym kierownikiem RPK została Beata Choińska. Rozpoczęto prace związane ze skatalogowaniem nagromadzonych dotychczas zbiorów książkowych (w chwili obecnej wynosi ona 1650 pozycji), czasopism, atlasów, przewodników oraz map turystycznych. Nawiązano także współpracę z młodzieżą zespołów szkół w Przebrodzie oraz w Gawrych Rudzie. W czerwcu 2009 roku, z przyczyn osobistych, Beata Choińska zrezygnowała z pełnionej funkcji. Kolejnym kierownikiem Regionalnej Pracowni Krajoznawczej przy PTTK w Suwałkach został Andrzej Jaśkiewicz.